Kent u de websites van Genlias en de Digitale Stamboom nog? Deze websites zijn al vele jaren uit de lucht en toch blijkt uit onderzoek van Genealogie Online dat dit soort internetadressen veelvuldig voorkomen in de genealogische gegevens van stamboomonderzoekers:
| rotterdam.digitalestamboom.nl | 1.990 |
| www.genlias.nl | 1.020 |
| denhaag.digitalestamboom.nl | 555 |
| haarlem.digitalestamboom.nl | 368 |
| delft.digitalestamboom.nl | 306 |
| eindhoven.digitalestamboom.nl | 102 |
| www.digitalestamboom.nl | 97 |
| amersfoort.digitalestamboom.nl | 3 |
| leiden.digitalestamboom.nl | 3 |
Bij de digitalestamboom.nl internetadressen krijg je duidelijk “geen beeld” in de browser, want de domeinnaam is nog in bezit van de originele ontwikkelpartij (mindbus.nl). Anders ligt dit bij genlias.nl. Daar is nu een zeer twijfelachtige, door AI gegenereerde, Duitstalige advertentie site te vinden. Door het vrijgegeven van de domeinnaam door stichting STAP – waarin archieven samenwerkten aan Genlias – zijn deze internetadressen gewoon schadelijk geworden. NB: een domeinnaam kost rond de €10 per jaar.
Om af te wisselen met een positief voorbeeld. Er is een periode geweest dat het Nationaal Archief was ge-rebrand naar “Ga het NA”, met bijbehorende domeinnaam gahetna.nl. Het Nationaal Archief is tot inkeer gekomen en weer naar nationaalarchief.nl terug gegaan. Hierbij hebben zij er ook voor gezorgd dat de (in het onderzoek 177 voorkomende) gahetna.nl links gewoon zijn blijven werken. Niet alleen is de domeinnaam nog in bezit van het Nationaal Archief, de “oude” gahetna.nl links worden automatisch omgezet in het juist nationaalarchief.nl adres! Een voorbeeld, de link http://www.gahetna.nl/collectie/archief/inventaris/gahetnascan/eadid/3.04.18.01/open/c01%3A0.c02%… komt uit bij https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/3.04.18.01/invnr/46/file/NL-HaNA_3.04.18.01_46_0004. De eerdere genoemde 177 gahetna.nl internetadressen zijn dus niet waardeloos geworden. Goed gedaan Nationaal Archief!
Meer archiefinstellingen wisselen van naam, zo staan er internetadressen in de onderzochte GEDCOM bestanden met domeinnamen als www.erfgoedcentrumdiep.nl (onderdeel geworden van Regionaal Archief Dordrecht), www.gemeentearchief.rotterdam.nl (tegenwoordig Stadsarchief Rotterdam), gemeentearchief.amsterdam.nl (tegenwoordig Stadsarchief Amsterdam) en www.groenehartarchieven.nl (tegenwoordig Streekarchief Midden-Holland). Waar de laatste tenminste alle verzoeken op hoofddomein doorstuurt (maar helaas niet afzonderlijke pagina’s naar de juiste plek op samh.nl), krijg je bij de rest een “witte” pagina en wordt er niet naar het nieuwe internetadres doorverwezen. Al dit soort internetadressen die onderzoekers netjes hebben opgenomen zijn waardeloos, waardoor ook vele bronvermeldingen dus in kwaliteit dalen.
Een andere reden dat internetadressen veranderen is omdat de archiefinstelling overstapt op een nieuw systeem en daarbij bewust of onbewust niet zorgdraagt dat de “oude” links door gerouteerd worden naar de nieuwe locatie. Voorbeelden hiervan in het onderzoek omvatten domeinnamen als enschedepubliek.hosting.deventit.net, zoeken.stadsarchief.nl, burgelijkestand.zederik.nl, schouwen.hosting.deventit.net en schouwenduivelandpubliek.hosting.deventit.net.
Ook buiten de archiefsector zijn er dit soort voorbeelden, van services die informatie boden maar waarvan besloten is deze op te doeken. Voorbeelden zijn pedigree.ancestry.com, worldconnect.rootsweb.com en stamboom.ngv.nl. Ook dergelijke internetadressen zijn waardeloos geworden.
Ook bij de sommige websites van particulieren is het niet best gesteld. Waar vele genealogen eigen internetpagina’s publiceerden bij Internetproviders als Wanadoo, Home, Planet, HetNet, Zonnet, Tiscali of GeoCities.com, leiden dergelijke links tegenwoordig niet meer naar de inhoud van weleer omdat die bedrijven niet meer bestaan. Het zorgdragen voor de internetpublicaties en internetadressen paste niet in de business case van deze bedrijven. Gelukkig gaat het hier om kleinere aantallen internetadressen in de onderzochte genealogische publicaties:
| home.wanadoo.nl | 69 |
| members.home.nl | 61 |
| home.planet.nl | 60 |
| home.hetnet.nl | 43 |
| home.zonnet.nl | 29 |
| www.geocities.com | 21 |
| home.tiscali.nl | 21 |
In het onderzoek zijn er 245.512 internetadressen gecontroleerd. Hiervan blijkt 60% een binnen het internetprotocol afgesproken statuscode in de 200 reeks op te leveren. Dit houdt in dat de website inhoud heeft teruggegeven. Of dit precies dezelfde inhoud is als toen het internetadres werd toegevoegd aan het eigen onderzoek kan niet bepaald worden. De 400 en 500-reeksen qua status codes betekenen dat er geen inhoud werd teruggegeven, voor een groot gedeelte dus niet meer werkende internetadressen.
Duurzame internetadressen
Dat er grofweg 6 van de 10 internetadressen wél werken, valt me nog alleszins mee. Een deel valt wellicht te verklaren door het feit dat onderzoekers duurzame internetadressen gebruiken. Dergelijke internetadressen herken je door handle.net in de domeinnaam. Handle is een systeem dat archiefinstellingen kan helpen om er voor te zorgen dat de internetadressen altijd op de juiste pagina blijven uitkomen.
Deze internetadressen zul je niet in de adresbalk van de webbrowser vinden. Helaas verstoppen archiefinstellingen de duurzame webadressen of permalinks vaak in de webpagina. Hieronder een voorbeeld van het Noord-Hollands Archief, klik op de 3 puntjes voor het duurzame webadres van de akte (en kopieer dus niet het internetadres uit de adresbalk van de browser!!!)
Op Open Archieven wordt de permalink (als deze er is) bij de bronvermelding opgenomen, inclusief uitleg van het belang van de permalink:
NB: het vreemde is dat wanneer je bovengenoemde permalink van het Nationaal Archief opent, je op de pagina van het Nationaal Archief de permalink nergens ziet staan? Jammer Nationaal Archief!
Het (duidelijker) vermelden van het duurzame internetadres (of synoniem permalink) én het uitleggen van het belang hiervan ontbreekt helaas op meer websites. Veel gebruikers blijven dan ook de niet-duurzame internetadressen uit de adresbalk van de webbrowser kopiëren.
Dat een handle.net adres er wat anoniem uitziet helpt de adoptie van permalinks niet. Het is goed te weten dat erfgoedinstellingen elk een code krijgen toegewezen. Onderstaande tabel toont deze codes met de bijbehorende archiefinstelling en hoeveel van dergelijke permalinks in het onderzoek zijn gevonden. Meer voorlichting en duidelijker in beeld brengen van de permalinks zou deze cijfers omhoog kunnen stuwen.
| https://hdl.handle.net/21.12133/ | Stadsarchief Amsterdam | 1919 |
| https://hdl.handle.net/21.12102/ | Noord-Hollands Archief | 682 |
| https://hdl.handle.net/21.12113/ | Zeeuws Archief | 673 |
| https://hdl.handle.net/21.12124/ | Haags gemeentearchief | 545 |
| https://hdl.handle.net/21.12115/ | Stadsarchief Delft | 323 |
| https://hdl.handle.net/21.12114/ | Westfries Archief | 148 |
| https://hdl.handle.net/21.12122/ | Regionaal Archief Nijmegen | 56 |
| https://hdl.handle.net/21.12108/ | Regionaal Archief Rivierenland | 45 |
| http://hdl.handle.net/10648/ | Nationaal Archief | 44 |
| https://hdl.handle.net/21.12106/ | Regionaal Archief Alkmaar | 34 |
| https://hdl.handle.net/21.12103/ | Regionaal Archief Tilburg | 13 |
| https://hdl.handle.net/21.12104/ | Erfgoedcentrum Zutphen | 11 |
| https://hdl.handle.net/21.12121/ | Erfgoed ‘s-Hertogenbosch | 4 |
| https://hdl.handle.net/21.12105/ | Groninger Archieven | 1 |
Een andere oplossing die erfgoedorganisaties kunnen gebruiken om te zorgen voor blijvend werkende internetadressen is ARK. Een grootgebruiker hiervan is FamilySearch. In het onderzoek zijn er 23.800 internetadressen als https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3QSQ-G9C4-Z43G gevonden. Op de voet gevolgd door Erfgoed Enschede, met 10 internetadressen die eruit zien als https://n2t.net/ark:/63276/ENS_5388053.
Ziet u in het internetadres “ark:” of “handle.net” staan, weet dat de instelling daarmee een belofte doet dat dat internetadres blijft werken. Daarmee zijn ze ook voor onderzoekers veilig om op te nemen in het eigen onderzoek! Sterker nog, deze duurzame links verhogen de kwaliteit van uw bronvermeldingen!
Het kan ook zijn dat u een internetadres als https://hetutrechtsarchief.nl/collectie/DE9BD7D2169645B0936BEED2F705AF9A als permalink voorgeschoteld krijgt (komt 1.288 voor) of een permalink.geldersarchief.nl adres (komt 16.136 voor). Alhoewel er het risico bestaat dat deze organisaties in de toekomst resp. Utrechts Archief (zonder Het) en Collectie Gelderland gaan heten, door deze permalinks aan gebruikers te tonen doen ze daarmee de belofte dat de internetadressen blijven werken. Let dus op of de instelling u belooft om zorg te dragen voor een duurzaam internetadres voor in uw bronvermelding.
Een variant op voorgaande zijn internetadressen van bijvoorbeeld Streekarchief Voorne-Putten die eruit zien als https://proxy.archieven.nl/126/6B498502BE8E1B26E053600410ACF14B. Deze internetadressen zijn gekoppeld aan archieven.nl van leverancier De Ree. Voor archiefinstellingen die hier gebruik van maken wordt het al lastiger om hun belofte dat “het internetadres blijft werken” gestalte te geven. Stel, de archiefinstelling kiest een andere leverancier, stuurt de “oude” leverancier bezoekers dan door naar de website van de “nieuwe” leverancier? Als de archiefinstelling de belofte doet, kunnen we als onderzoekers hopelijk de archiefinstelling hieraan houden.
Een laatste voorbeeld, waarbij de instelling heeft gekozen voor de term “permanente URL”, is de voor onderzoekers zeer waardevolle “krantenwebsite” Delpher.nl. Via de deelknop (dus ook niet heel pontificaal in beeld, helaas) worden permanente URL’s gegeven voor aflevering, pagina of artikel van een krant die u in een bronvermelding kunt opnemen.
Ook al gaat de KB in de toekomst wellicht Nationale Bibliotheek heten, met de permanente URL doet de KB de belofte dat deze internetadressen blijven werken (en wellicht automatisch doorverwijzen naar een ander internetadres).
Het i-tje achter “Permanente URL” geeft de volgende uitleg (goed bezig KB!):
Wat als de webpagina geen permalink heeft?
Niet alle websites bieden permalinks of duurzame webadressen of permanente URL’s. Archieven, bibliotheken en musea hebben als taak om materiaal duurzaam beschikbaar te stellen. Het advies aan onderzoekers voor ontbrekende permalinks op de website van de erfgoedinstelling: vraag de instelling om permalinks. De erfgoedinstellingen kunnen – als ze willen – permalinks bieden. De kennis en techniek is aanwezig binnen de sector.
Voor websites als Open Archieven en WieWasWie geldt dat deze met name informatie van archiefinstellingen en verenigingen weergegeven, deze websites zijn dus niet de bron! Als stamboomonderzoeker moet je dan ook zo wijs zijn om of de getoonde permalink (van de bron) over te nemen, of de de link naar de bron te volgen en daar dan te zoeken naar een permalink. En als deze niet gevonden wordt erom vragen bij de archiefinstelling.
Websites als Genealogie Online en Geneanet hebben deze “duurzaam beschikbaar stellen” taak zoals archiefinstellingen niet! Sterker nog, dit soort platformen waar onderzoekers hun stambomen kunnen publiceren kunnen niet tegen de stamboomonderzoekers zeggen: eens gepubliceerd, altijd gepubliceerd. De auteurs op deze platforms kunnen zelf bepalen om hun gegevens van dat platform te verwijderen. Een link leggen naar dit soort platforms of websites van particulieren biedt dus veelal geen duurzame link op.
Zelf pagina’s “archiveren”
Voor pagina’s die geen permalink hebben, kun je als onderzoeker ook zelf maatregelen nemen door zelf de pagina inhoud te “archiveren” en van een duurzaam internetadres te voorien. Dit kan via de Wayback Machine van the Internet Archive. Deze non-profit organisatie met takken in Amerika maar ook Europa maakt kopieën van webpagina’s (en boeken, games, video’s, boeken, …). Dat hebben ze al een biljoen (=een 1 met 12 nullen) keer gedaan!
Via de Wayback Machine kun je webpagina’s terugvinden via het internetadres. Via https://web.archive.org/web/20050507144702/http://bronnen.coret.org/ kun je bijvoorbeeld een pagina bekijken (zonder opmaak helaas) van een eerste versie uit 2005 van wat later Genealogie Online zou worden.
Naast dat the Internet Archive zelf het internet afstruind, kun je ook als onderzoeker pagina’s opslaan in de Wayback Machine. Ga hiervoor naar https://web.archive.org/save/ en vul het internetadres in van de pagina die je wilt “archiveren”.
Na het klikken op ‘SAVE PAGE’ gaat de Wayback Machine de internetpagina en alles wat daarbij hoort ophalen. Dit kan enkele minuten duren!
Het resultaat is dat de pagina is “gearchiveerd” en dat het adres https://web.archive.org/web/20251022153825/https://www.genealogieonline.nl/genealogie-coret/I001777.php de inhoud van deze pagina laat zien zoals die op het moment van “archiveren” (in dit geval 22 oktober 2025) eruit zag! Neem hierbij de belofte van the Internet Archive om dit tot in de verre toekomst beschikbaar te houden en je hebt een duurzaam internetadres van een webpagina die je in een bronvermelding kunt gebruiken.
NB: in Nederland heeft de KB | nationale bibliotheek het op zich genomen om Nederlandse webpagina’s te archiveren. Door wetgeving (zoals het auteursrecht) vind dit nog op relatief bescheiden schaal plaats. Ook zijn de gearchiveerde webpagina’s niet op Internet te bekijken, daarvoor moet je naar de studiezaal van de KB. Wel kun je online in het Nationaal Register Webarchieven opzoeken of een website is of wordt gearchiveerd. Deze voorziening is waarschijnlijk wel duurzamer dan the Internet Archive, vandaar dat in dit artikel aanhalingstekens zijn gebruikt bij hun “archivering”.
Controle internetadressen door Genealogie Online
Een nieuwe functie voor auteurs die hun stamboom publiceren op Genealogie Online, zorgt ervoor dat alle internetadressen die genoemd worden in de stamboomgegevens (uw GEDCOM bestand) gecontroleerd worden. Internetadressen die geen werkende inhoud opleveren worden overzichtelijk gemeld aan de auteur.
Voor een deel van de niet meer werkende internetadressen geldt: probeer eerst zelf de link in de browser te openen. Let op dat het voorkomt dat u ongemerkt, dus zonder dat de website dit duidelijk meldt, op een andere webpagina terecht komt, bijvoorbeeld de homepage of zoekpagina van een website, de originele pagina is dat geval dus niet meer beschikbaar.
Een tweede actie die u kunt ondernemen is het opzoeken van het internetadres in de Wayback Machine. Als de webpagina daar in voorkomt heeft u een internetadres van de “gearchiveerde” versie, neem deze op in uw stamboomprogramma (de gecorrigeerde internetadressen komen dan weer via uw GEDCOM terecht in uw publicatie op Genealogie Online).
Als de webpagina niet voorkomt in webarchieven, kunt u proberen via een zoekmachine als Google de inhoud terug te vinden op een nieuw internetadres. Maar bedenk, dat de pagina ook niet gearchiveerd of verhuist kan zijn, maar gewoon verdwenen is. Dergelijke internetadressen kunt u het beste maar verwijderen uit uw onderzoek.
Blokkering van controle van internetadressen
Helaas kan Genealogie Online niet alle internetadressen controleren. Sommige organisaties “beschermen” hun websites en laten veelvuldige verzoeken van één internetadres niet toe. Websites gebruiken hiervoor bijvoorbeeld een commerciële service als het Amerikaanse Cloudflare. Organisaties kunnen instellen dat verzoeken van een bepaalde computer (zoals de server van Genealogie Online) welkom zijn.
Geneanet is zo’n organisatie, na een e-mailverzoek, kan Genealogie Online de 8.846 geneanet.org internetadressen (die “beschermd” worden met de Cloudflare dienst) controleren of ze nog bestaan. Helaas heeft het CBG een soortgelijk verzoek voor WieWasWie nog niet ingewilligd. Resultaat is dat Genealogie Online de 31.541 wiewaswie.nl internetadressen niet kan controleren. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de 7.277 findagrave.com internetadressen. In de hierboven getoonde taartdiagram staat de 16% voor internetadressen die niet kunnen worden gecontroleerd door de “bescherming” van Cloudflare. Voor Genealogie Online gebruikers geldt voor deze internetadressen het advies dat zij vooral zelf – handmatig – controleren of het internetadres nog werkt.
Kan ik internetadressen opnemen in mijn (stamboom)onderzoek?
Ja, maar gebruik permalinks of een het internetadres van een gearchiveerde versie. Dit kost zeker meer tijd, maar u voorkomt hiermee dat niet meer werkende internetadressen de kwaliteit van uw bronvermeldingen slechter maken.
