imageJe kunt wel eens dagdromen over de ideale genealogische zoekmachine van een archief. Je kunt daarna suggesties opsturen en wachten tot de archief­instelling (of het bedrijf die de software levert) inzicht of budget krijgt, of klagen, of het erbij laten zitten… Of je grijpt gewoon zelf de koe bij de horens. Op basis van een lijst van wensen en een complete genealogische data set van een archief (met ruim 4 miljoen persoonsvermelding­en), ben ik aan de slag gegaan om zo’n zoekmachine te maken. Het resultaat is Open Archieven: een website die dient ter inspiratie, maar ook echt gebruikt kan worden! Ik wil Google’n Denk je aan zoeken op Internet dan denk je aan Google. Met één zoekveld ligt er een berg aan informatie aan je voeten. Hoewel het ogenschijn­lijk om een eenvoudig zoekveld gaat is het eigenlijk een krachtig zoekveld als je weet hoe je er mee om moet gaan. Wil je bijvoorbeeld zoeken naar vermeldingen van Coret op de GaHetNa website (van het Nationaal Archief) zonder resultaten waarin ook Bob voorkomt dan typ je in het Google zoekveld de zoekterm "coret site:www.gahetna.nl -bob". De zoekresultaten zijn hierna overigens nog te filteren op bijvoorbeeld resultaattype (Web/Images/Maps/Shopping/enz.), creatiedatum en wel/niet bezocht. search_nl (alle afbeeldingen zijn links naar Open Archieven) Voor Open Archieven wilde ik eenzelfde zoekveld. Net als Google één zoekveld op de startpagina. Om de kracht van het zoekveld aan te geven zijn er onder het zoekveld voorbeelden gegeven waar de mogelijkheden uitgelegd worden. Zoek je naar een Oudshoorn in relatie tot een Lagas die waarschijnlijk tussen 1900 en 1925 is getrouwd dat typ je in het Open Archieven zoekveld de zoekterm "oudshoorn & lagas 1900-1925". Via filters kun je daarna de zoekresultaten verfijnen op brontype, plaats, rol en/of jaar. filter_nl Andere speciale zoekmogelijkheden omvatten:

  • uitsluiten van namen (-)
  • wildcards (*)
  • beschikbaarheid van een scan ($)
  • fonetisch zoeken (~)

I want to use the site too…
Je veux utiliser ce site aussi…
Ich möchte diese Website auch nutzen… Veel van onze voorouders komen uit het buitenland of zijn naar het buitenland geëmigreerd. Stamboomonderzoek wordt dus al snel internationaal. Hieruit volgt voor mij dan al snel dat je een website als Open Archieven in verschillende talen moet maken. Alhoewel de inhoud van de akten en namen van de bronnen Nederlands zijn, kun je de rest van de website meertalig aanbieden. Ik wil een goed leesbare website De leesbaarheid van een website wordt voor een groot deel bepaald door lettertype, lettergrootte, grafische elementen (zoals icoontjes) en kleurgebruik. Open Archieven heeft gekozen voor een duidelijk lettertype die niet te klein wordt ingezet en ook nog eens aanpasbaar is qua grootte in de browser (via CTRL +/-). De schermen van tablets en smartphones zijn een stuk kleiner dan die van een laptop of monitor van een PC. Een groeiend aantal Internetters gebruikt een tablet of smartphone om gegevens op te zoeken. Door dit gegeven mee te nemen in het ontwerpproces kun je vrij eenvoudig de gebruikersinterface van je website beschikbaar maken voor meerdere schermgroottes. Open Archieven is dus ook goed op een smartphone en tablet te gebruiken. Op een klein scherm worden er bijvoorbeeld minder kolommen getoond in de zoekresultaten, zodat de rest leesbaar blijft. Door de webbrowser op een laptop of PC steeds smaller te maken zie je de weergave van Open Archieven automatisch aangepast worden aan de schermbreedte. mobile_nl Een oude en ogenschijnlijk vergeten browser functie is de alternatieve weergave van bezochte pagina’s (hyperlinks). Door een andere kleur voor niet bezochte en wel bezochte links te gebruiken help je de gebruiker in zijn of haar navigatie. Open Archieven gebruikt voor nog niet bezochte zoekresultaten een andere kleur (oranje) dan voor de bezochte zoekresultaten (donkergrijs). Door de verschillende kleuren hoef je niet zelf te onthouden wat je al wel en niet hebt bekeken. Structuur aanbrengen in een pagina vergroot ook de leesbaarheid. Specifiek bij akten heeft Open Archieven de structurering versimpeld en verduidelijkt. Bij akten zijn er diverse gegevens beschikbaar, deze kun je gewoon onder elkaar zetten, maar dat is niet het meest leesbaar. Sommige informatie kun je samenvoegen om er ‘zinnen’ van te maken. Dus niet:

….
Voornaam bruidegom: Wilhelmus Josephus
Achternaam bruidegom: Lugters
Beroep bruidegom: koopman
Geboorteplaats bruidegom: Ridderkerk
….

Maar:

….
Bruidegom
Wilhelmus Josephus Lugters, koopman, geboren te Ridderkerk
….

In aktes komen personen voor die een bepaalde relatie tot elkaar hebben, op basis van deze relaties kun je de gegevens ook ordenen. Door ook nog eens grafische elementen hierbij te voegen zie je in één oogopslag hoe de relaties liggen. relationsview_nl De grafische elementen die de koppels samenbrengen hebben nog een andere functie. Door op een dergelijk element te klikken wordt er gezocht naar deze twee personen. Het zoeken op 2 personen is een veel geuite wens door genealogen en met deze klikbare elementen is zo’n actie gebeurd in één muisklik! Ik wil een leesbare afdruk kunnen maken Heel veel stamboomonderzoekers printen de gegevens die ze op een archief of genealogische website vinden. Een website kan bepalen hoe de afdruk van een pagina eruit ziet. Sommige delen hoeven gewoonweg niet geprint te worden, denk aan de navigatie of deel-knoppen. Andere delen zijn juist alleen interessant voor de afdruk en niet het scherm, denk aan het web adres van de pagina. Open Archieven zorgt dat de afdruk er goed uitziet. Ik wil meerdere gegevens verzamelen In de praktijk blijft het niet bij het opzoeken van één akte. Een onderzoeker zal meerdere interessante akten vinden die later verwerkt of nader uitgezocht moeten worden. Interessante akten wil je dus verzamelen. Hiervoor introduceert Open Archieven het gegevensmandje. Op elke akte-pagina staat een knop waarmee de betreffende akte in het gegevensmandje gestopt kan worden. Het gegevensmandje toont de titels van alle akten die zijn verzameld, deze linken weer naar de akte-pagina’s. Om met deze verzameling van akten verder te gaan zijn er twee uitvoer mogelijkheden:

  • Allereerst kunnen de akten gedownload worden in PDF formaat. Dit PDF document, dat voldoet aan de PDF/A standaard, kun je inzien via een PDF-lezer of afdrukken.
  • Ook kunnen de akten in het gegevensmandje gedownload worden in GEDCOM formaat. Dit bestand dat de persoons-, relatie- en brongegevens bevat, voldoet volledig aan de GEDCOM 5.5.1 standaard. Dit bestand kan eenvoudig ingelezen worden in een stamboomprogramma zodat er geen gegevens overgetypt hoeven te worden (dit is minder werk en voorkomt fouten bij overtypen).

Ik wil alleen inloggen als het echt moet Websites zijn geneigd om snel bepaalde functionaliteit achter een login te plaatsen. Voor bepaalde persoonsgebonden activiteiten is dit wel nodig, maar voor heel veel acties is het overbodig en dus irritant. Open Archieven biedt alle functionaliteit zonder dat er ingelogd hoeft te worden. Zoeken, inzien van de akten, inzien van de scans en zelfs het gegevensmandje kunnen allemaal gebruikt worden zonder inloggen. Ik wil geholpen worden met bronvermeldingen Een goed stamboomonderzoeker voorziet zijn gegevens/publicatie van bronvermeldingen, zodat  lezers kunnen zien waar de gegevens afkomstig van zijn. Dit vergroot de controleerbaarheid en dus de kwaliteit. Alhoewel bronmeldingen van groot belang zijn schiet het noteren van bronvermeldingen er nog wel eens bij in. Vaak is het meer werk doordat het om verschillende tekst elementen gaat zijn die gekopieerd moeten worden van de akte pagina (als ze er al staan!). Open Archieven helpt de onderzoeker door een duidelijk, consistente bronvermelding te tonen bij akten. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de archiefbeschrijvingen, zodat ook de complete titels van archiefbronnen zichtbaar worden. source_nl Er wordt doorgelinkt naar de archiefbeschrijving op de archiefwebsite zodat ook achtergrond informatie (wanneer gevormd, door wie, waarom, …) nagelezen kan worden. Uiteraard worden de bronvermeldingen ook in het PDF bestand opgenomen (een korte en lange variant) en in het GEDCOM bestand. Bij het GEDCOM bestand wordt de GEDCOM 5.5.1 standaard gevolgd, dus bij een bepaald stuk informatie is er een referentie naar een bron en aktenummer, alle informatie van de bron wordt opgenomen en er wordt gemeld waar de bron zich bevind (het archief). Voor dit laatste worden de adresgegevens van het archief gebruikt die afkomstig zijn van de ArchiefWiki (deze informatie wordt als open data beschikbaar gesteld). Ik wil suggesties naar relevante aanvullende gegevens Op basis van de gegevens in een akte kunnen er diverse slimme suggestie worden gegeven, binnen de eigen archiefdataset en ook daarbuiten! Om met de suggesties binnen de archiefdataset te beginnen. Bij een geboorte akte, waar het kind en ouders worden genoemd, wordt de huwelijksakte gezocht en getoond, daar staan immers ook het kind (dan in de rol van bruid of bruidegom) en ouders. Dit zelfde kan ook omgekeerd, dus vanaf de huwelijksakte naar een geboorte akte wijzen. Idem dito met de overlijdensaktes! Op deze manier kunnen er dus links naar andere relevante aktes gelegd worden. sug_nl Als er in de geboorteakte melding wordt gemaakt dat de persoon (een deel van) een tweeling is, dan wordt er van deze naam een slimme zoek link gemaakt zodat met twee klikken de akte van de tweelingzus of -broer naar voren wordt getoverd. Buiten de muren van de archiefinstelling is ook veel interessante informatie beschikbaar die gebruikt kan worden om aanvullende suggesties te doen in relatie tot aktes. Als dergelijke services hun data/indexen als open data aanbieden of een zoekservice (API) bieden, dan valt er een koppeling te maken. Open Archieven heeft nu twee van dergelijke ‘externe bronnen’ gekoppeld:

  • Bij overlijdensakten wordt op basis van naam en jaar gekeken of er informatie en/of foto van de begraafplaats of kerkhof is op de website Graftombe.nl.
  • De "hoofdpersonen" van een akten worden opgezocht in online stambomen. Het resultaat zijn relevante links naar het werk van stamboomonderzoekers op Genealogie Online.

gensug_nl Ook bij de zoekresultaten worden suggesties gegeven naar andere websites. De zoekterm wordt losgelaten op Genealogie Online, het Stamboom Forum, de Stamboom Gids en de Historische Kranten collectie van de Koninklijks Bibliotheek. cross_nl Ik wil kunnen bijdragen Stamboomonderzoekers hebben vaak veel specifieke kennis en ervaring en zijn bereid dit te delen met het archief en andere onderzoekers. Om dit te faciliteren heeft Open Archieven diverse mogelijkheden om een bijdrage te leveren aan akten. Allereerst kunnen fouten gemeld worden. Het indexeren is mensenwerk dus daar kunnen fouten in worden gemaakt, gegevens worden door diverse systemen verwerkt waardoor fouten kunnen optreden. Via een eenvoudig formulier kan Open Archieven of het archief wiens data het is op de hoogte worden gesteld zodat de gegevens verbeterd kunnen worden. Bij sommige akten valt een verhaal te vertellen. Er is dan ook per akte ruimte om opmerkingen of afbeeldingen te plaatsen. Hiervoor wordt een externe service gebruikt, want je hoeft niet alles zelf te maken! disqus_nl Als de akte gebruikt wordt in een bronvermelding in een online stamboom dan kan dit door de stamboomonderzoeker aangegeven worden bij de akte. Na een controle of de bronvermelding met link naar de akte inderdaad op de externe website staat zal Open Archieven een link naar de betreffende externe pagina bij de akte tonen die iedereen kan zien. ref_nl Ik wil weten wat er in zit De weergave van de ‘inhoudsopgave’ op archiefwebsites is vaak een tekstuele opsomming of een compleet inventarissysteem. Je kunt de inhoud van de doorzoekbaar gemaakte gegevens ook visualiseren met interactieve grafieken. Open Archieven toon eerst een taartdiagram van de archieven (is er nu nog één). Klik je op een taartpunt dan kom je op een taartdiagram met plaatsen waar het archief gegevens van heeft. Klik je hier op een taartpunt dan volgt een taartdiagram met de bronnen in de betreffende plaats. Klik je op een bron dan worden in een staafdiagram de aantallen per bron per jaar weergegeven, waarbij ook inzichtelijk wordt gemaakt welk deel wel en welk deel niet gedigitaliseerd is. graph1_nl Een andere interactieve weergave die Open Archieven toont op basis van de beschikbare gegevens, is de familienaam frequentie. Door het selecteren op type akte, plaats en tijdsperiode wordt getoond welke familienamen het meest voorkwamen. freq_nl Ik wil de akten kunnen delen Sociale media maken het mogelijk om heel eenvoudig informatie te delen. Onderzoekers kunnen op Open Archieven hun gevonden akten delen via Facebook, Google+, Twitter, Pinterest en LinkedIn. Met één klik wordt er door het betreffende sociale netwerk gegevens over de akte opgehaald (waaronder kleine afdruk van akte en link) zodat u dat niet meer hoeft over te typen. Het delen levert in de praktijk divers commentaar op. Het is leuk om bepaalde archiefvondsten te tonen aan je vrienden, familie en overige volgers! Een voorbeeld van delen van een akte op Facebook: Facebook screenshot Ik wil er tegen aan kunnen programmeren Deze wens zullen niet veel mensen hebben, maar is wel belangrijk voor een website. Door de functies die je als website biedt ook aan te beiden aan andere ontwikkelaars (via een API) kun je de service die je biedt aan nog meer mensen bieden via andere websites of programma’s! Platforms als Twitter, Google en Facebook bieden API’s aan, waardoor er een heleboel nuttige, leuke, handige applicaties en websites worden gemaakt, die tevens helpen in de groei van de website. Open Archieven biedt via de Open Archives API diverse methodes die door andere ontwikkelaars gebruikt kunnen worden in hun website of programma. Ik wil meer gegevens en scans Open Archieven maakt gebruik van open data die door archieven beschikbaar wordt gesteld voor hergebruik. Open Archieven betaalt de archieven niet voor deze data, andersom, archieven hoeven Open Archieven ook niet te betalen als hun gegevens beschikbaar worden gesteld op Open Archieven (wat bij andere genealogische zoekmachines wel het geval is). Wil een archiefinstelling de eigen gegevens als open data beschikbaar stellen dan moeten zij hiervoor echter vaak wel een rekening betalen aan hun eigen software leverancier. Elk archief zal hierin dus een eigen keuze maken. Conclusie Met Open Archieven wil ik aantonen dat er door het voor hergebruik beschikbaar stellen van gegevens mooie, innovatieve initiatieven kunnen opbloeien. Ik hoop dat meer archieven het voorbeeld van Erfgoed Leiden en omgeving (voorheen Regionaal Archief Leiden) zullen volgen: zij stellen al hun genealogische data beschikbaar voor hergebruik. Als meer archieven dit doen kunnen particulieren, bedrijven en verenigingen mooie, handige, leuke dingen kunnen doen met de archiefdata! Tenslotte, wat zijn uw wensen voor een genealogische zoekmachine voor archieven?