Vandaag heb ik 17 archiefinstellingen een verzoek gestuurd op basis van de Wet hergebruik overheidsinformatie en de hierop aangepaste Archiefwet. Dit soort verzoeken kan overkomen als het binnenstormen van een studiezaal met het spandoek “Hier met die data!”. In dit artikel enige nuancering en achtergrond bij de hergebruik verzoeken.


Bewerking van foto Herdenkingsavond Eindhoven, n.a.v. Hongaarse Opstand. Spandoek “Helpt Hongarije” (5 november 1956) van Wim van Rossem / Anefo onder CC-BY licentie van het Nationaal Archief (ook dit is open data!)

Lezers van deze blog weten dat ik een voorstander ben van open data. Waar bijvoorbeeld archiefinstellingen veel informatie bieden via hun website of portal, zie ik graag dat zij ook de achterliggende ‘rauwe’ data beschikbaar stellen. Met deze data kunnen ontwikkelaars aan de slag om nieuwe functionaliteit mee te maken, nieuwe inzichten halen uit analyse van datasets, combinaties maken met andere datasets, kortom leuke dingen mee doen, die ook voor (stamboom)onderzoekers nieuwe inzichten of diensten kan opleveren.

Bij open data is het de (archief)organisatie die vanuit het “geloof” in open data zelf gegevens in machine-leesbaar formaat beschikbaar stellen. Er zijn meer en meer archiefinstellingen die open data als natuurlijke uitvoering van hun missie zien. Open data krijgt ook steeds vaker een plaatsje in het jaarplan. Helaas blijft het echter nog vaak hangen in plannen en beleid.

De Wet hergebruik overheidsinformatie is ingegaan op 18 juli 2015 en biedt een ieder de mogelijkheid om een “met een publieke taak belaste organisatie” te vragen om data die zij hebben in een machine leesbaar formaat beschikbaar te stellen. De organisatie mag hier ten hoogste “marginale kosten” voor in rekening brengen en heeft maar enkele gronden om het verzoek af te wijzen, waaronder openbaarheid en privacy.

Ik vraag al sinds lange tijd om de data bij archiefinstellingen:

  • In juni 2012 (alweer 3,5 jaar geleden) gaf ik op het jaarlijkse congres van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen (KVAN) de presentatie Geef mij uw data – alstublieft. NB. in een andere presentatie op hetzelfde congres bood een archiefinstelling open data aan en ik stak mijn vinger op om mijn interesse aan te geven (ook deze archiefstelling zit nu in het rijtje van 17).
  • Eind 2013/begin 2014 maakte ik gebruik van de WOB als middel om aan open data te komen.
  • In mei 2014 riep ik de directeuren van de Regionale Historische Centra en Nationaal Archief op in een open brief om de historische persoonsgegevens vrij te geven als open data.
  • In oktober 2015 was ik dagvoorzitter bij de door het Nationaal Archief georganiseerde studiemiddag Archieven en open data – en nu?.
  • Tussendoor is ook e-mail en twitter ingezet om archieven te prikkelen op het gebied van open data.

Een significatie toename van archieven die open data bieden bleef helaas uit. Met de hergebruik verzoeken hoop ik hierin verandering te brengen, zodat open data van de middellange termijn planningen naar de actielijst wordt verplaatst.

Mijn geduld raakte op door het nieuwsbericht van WieWasWie dat er in de loop januari 2016 een abonnement benodigd is voor het gebruiken van een deel van de functionaliteit. Voor de goede orde, ik ben niet tegen het abonnement! Nee, het nieuwsbericht van WieWasWie deed mij vooral beseffen dat archiefinstellingen eigenlijk al lange tijd de mogelijkheid hebben om data te leveren. Ze doen dit immers al weer 3,5 jaar door data aan te leveren aan WieWasWie. Waarom kunnen ze deze data wel aan het CBG leveren, maar niet aan u en mij? Waar open data mijns inziens de sleutel tot innovatie is, wordt de data nu slechts aan één (niet innovatieve) partij gegeven. Archiefinstellingen belemmeren hiermee een eerlijk speelveld en innovatie. Niemand is met een dergelijk beleid gebaat.

Ik vraag de archieven met de hergebruik verzoeken niet om iets dat ze niet hebben, het materiaal is openbaar en niet privacy gevoelig, van voldoende kwaliteit want gepubliceerd, het CBG ontvangt deze informatie al gratis en ook de technieken standaarden zijn voorhanden. Het enige wat ik vraag is om een “kopietje” van de data.Ik hoop dat de 17 archiefinstellingen de data niet alleen aan mij bieden voor hergebruik op Open Archieven, maar dat ze het voor een ieder beschikbaar stellen als open data. Zodat een informatica student het kan gebruiken voor z’n bachelorscriptie, internationale partijen als MyHeritage en Ancestry het kunnen gebruiken voor hun matching functionaliteit, een genealogische vereniging het kan koppelen aan hun scanproject, een pensionado met technische achtergrond zinnige dingen kan zeggen over de datakwaliteit, enz. De reacties die ik kreeg van vrijwilligers van archief Schouwen-Duiveland op de presentatie De schatkist die open data heet was dat zij blij waren dat de door hen ingevoerde (open) data ook daadwerkelijk gebruikt werd.

Met de hergebruikverzoeken wil ik dus zeggen: Kom op archieven, maak werk van open data! Het verzoek is ditmaal wel gekoppeld aan wettelijke kaders en beslistermijnen…
Voor diegenen die willen meehelpen om meer data beschikbaar te krijgen voor hergebruik sluit ik deze blog posting af met het sjabloon dat ik heb gebruikt voor de hergebruik verzoeken die ik heb gestuurd aan de archiefinstellingen (*):

{Archiefinstelling} biedt online diverse openbare aktes aan die via nadere toegangen (indexen) toegankelijk worden gemaakt. Het gaat hierbij onder andere om {opsomming bronnen}. De indexen bevatten de meta-data van de akten, waaronder historische persoonsgegevens, broninformatie en referenties naar scans.

Ik verzoek u om deze indexen krachtens artikel 14 van de Archiefwet te verstrekken langs elektronische weg, in een open en machinaal leesbaar formaat, waarbij het formaat voldoet aan formele open standaarden, overeenkomstig artikel 5, eerste lid, van de Wet hergebruik overheidsinformatie.

Voor meer informatie over de Wet hergebruik overheidsinformatie verwijs ik u naar de website van Open Overheid (http://goo.gl/Dto3RJ) en het informatieblad over hergebruik en open data van het Nationaal Archief (https://goo.gl/HkL1Lm).

Mocht u niet de aangewezen persoon zijn om mijn verzoek te beantwoorden, dan ga ik er vanuit dat u mijn verzoek doorstuurt aan de juiste persoon binnen uw organisatie.
Mocht u vragen hebben, of willen overleggen over hoe het best aan mijn verzoek om informatie tegemoet te komen, dan zie ik uw contactopname graag tegemoet.

(*) De volgende archiefinstellingen hebben vandaag een hergebruik verzoek ontvangen: Archief Eemland, Brabants Historisch Informatie Centrum, Drents Archief, Gelders Archief, Groninger Archieven, Haags Gemeentearchief, Historisch Centrum Leeuwarden, Historisch Centrum Overijssel, Nieuw Land Erfgoedcentrum, Noord-Hollands Archief, Regionaal Archief Alkmaar, Regionaal Archief Eindhoven, Regionaal Historisch Centrum Limburg, Stadsarchief Breda, Tresoar, Utrechts Archief en het Zeeuws Archief.