Van Papier naar Digitaal is een initiatief van Hans den Braber en Herman de Wit ter bevordering van het online brengen van genealogisch bronmateriaal. Primair (en kort door de bocht) komt de service neer op het hosten van door vrijwilligers gemaakte foto’s en scans van bronmateriaal en eventuele transcripties hiervan. Een zeer lovenswaardig initiatief!

Technisch gezien behelst de site niet veel: gebruikers en bezoekers moeten het doen met, naast natuurlijk het gescande materiaal, enige helpteksten (met oa. ook een verwijzing naar het Transcript programma van Jacob Boerema) en diverse statische HTML pagina’s met indexen. Zoiets als zoekfunctionaliteit en RSS webfeed ontbreken (vind ik ook zo ontbreken bij de Digitale bronbewerkingen Nederland en België website).

Footnote
Qua presentatie van gescand materiaal is het Amerikaanse Footnote een zeer mooi voorbeeld. Erg moderne interface, mogelijkheid om opmerking toe te voegen, documenten in een “Spotlight” te zetten, downloaden, printen, inzoomen, enz. Bekijk maar eens dit voorbeeld. Eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik wel heb moeten zoeken naar gratis materiaal… veel is “premium content”. Tja, er zit een commercieel bedrijf achter… Aan de andere kant, bij het Stadsarchief Amsterdam dien je ook te betalen voor de scans van gezinskaarten …

Genlias
Alhoewel Van Papier naar Digitaal een kleinschalig initiatief is heeft het wel een mooie uitstraling: het bevordert het vrijwilligerswerk en verspreiding van (afbeeldingen van) bronmateriaal. Op deze twee punten scoort bijvoorbeeld Genlias een stuk minder. Er is een test geweest met scans, maar daaromtrent is het alweer een tijdje stil dus moeten we het vooralsnog doen met “alleen” de data. Het “recruteren” van vrijwilligers (vooral invoeren basis informatie van akten) gaat via de volgende tekst op de site van Genlias (niet erg uitnodigend en diep begraven in de Veel gestelde vragen pagina):

In hoeverre er verder ondersteuning is voor de vrijwilligers en hoe de kwaliteitscontrole is ingeregeld is mij niet bekend.

FamilySearch Indexing
De Mormonen hebben om dit vlak een noemenswaardige service: FamilySearch Indexing. Ik heb deze service onlangs bekeken en was onder de indruk! Een hele (aparte opgezette) site ter bevordering van en met ondersteuning voor het transcriberen van bronmateriaal wat beschikbaar komt op de (doorzoekbare) FamilySearch site.

Het idee is dat het door de Mormonen verfilmde materiaal getranscribeerd wordt. Wil je hieraan mee werken dan dien je je eenmalig te registreren. Na de registratie dien je (uiteraard ook eenmalig) een programma te downloaden. Maar liefst 28,2 MB, maar het downloaden kun je rustig op de achtergrond doen terwijl je één van de vele, mooie en duidelijke zelfstudies doet die ter ondersteuning van het transcriptie proces worden aangeboden in het Help gedeelte (er is zelfs een “Certificate of Completion”).

Wanneer je het programma heb geïnstalleerd en opgestart en je je gebruikersnaam en wachtwoord hebt ingevuld kun je een set afbeeldingen ophalen. Het ophalen van de afbeeldingen (dus het distribueren van de te transcriberen afbeeldingen) en het terug opsturen van de transcripties zijn een cruciaal onderdeel van het programma. Maar daarnaast is het vooral een erg praktische transcriptie tool! Het “weet” bijvoorbeeld wat voor type akte het is en geeft de bijbehorende invoervelden weer, het is dus niet (alleen) freeform. Per veld worden aanwijzingen gegeven: “The Sheet Letter is printed in the upper right corner of the document.”, op de afbeelding wordt de vermoedelijke positie ook visueel weergegeven (“ge-highlight”). Verder heb je “standaard” tools als in- en uitzoomen en de afbeelding negatief weergeven. Hieronder een screenshot.

Om de kwaliteit van de transcripties te borgen wordt elke afbeelding door twee personen (onafhankelijk van elkaar) getranscribeerd, een derde persoon gaat aan de slag met eventuele verschillen (arbitrage). Pas hierna wordt het resultaat publiek. Verder zijn, in tegenstelling tot Footnote, afbeeldingen (na transcriptie) gratis te raadplegen op FamilySearch.

Alhoewel je bij registratie kunt aangeven dat je uit Nederland komt, en de user interface van het programma ook in het Duits beschikbaar is, kreeg ik Amerikaanse bronnen “toebedeeld” om te transcriberen. In hoeverre ook niet-Amerikaanse (lees: Nederlandse) bronnen door dit systeem worden behandeld is mij onbekend. Uit een krantenartikel uit de Gelderlander (14 juli 2007) blijkt bijvoorbeeld dat er connecties zijn tussen Nederlandse archieven en de Mormonen: een groot deel van de akten van na 1811 van het Gelders Archief zijn door de Mormonen op film gezet!

Conclusie
Ik vind FamilySearch Indexing een slim opgezet en compleet geheel: een aparte site ter promotie van het vrijwillig transcriberen, zelfstudie materiaal voor het gebruik van de tool en het proces, te transcriberen afbeeldingen worden automatisch gedistribueerd naar vrijwilligers, kwaliteitsborging door dubbele invoer en arbitrage en een zeer rijke transcriptietool.